Metoda na egzaminacyjny sukces

Matura z języka angielskiego w nowej formule to wyzwanie, któremu musimy stawić czoła wraz z naszymi uczniami. Wiemy już, że wymagania w roku 2023 i 2024 będą nieco niższe niż w informatorze maturalnym, ale już wkrótce progi szkoły średniej przekroczą uczniowie obecnych klas ósmych, którzy będą przygotowywać się do matury w latach 2026 i 2027, prawdopodobnie według wymagań z przedstawionego informatora.

Musimy pamiętać, że w dużej mierze będą to uczniowie, którzy nie tylko sporą część edukacji w szkole podstawowej, w ostatnim czasie odbyli zdalnie, to jeszcze będą to uczniowie młodsi o rok od naszych „standardowych” uczniów, albowiem sporo z nich rozpoczęło naukę w szkole w wieku lat 6. Wbrew pozorom, ten rok dla dzieci 13-14 letnich to bardzo dużo w rozwoju emocjonalnym, tym samym ich sposób przyswajania wiedzy także jest inny niż 15-16 latków, do których jesteśmy już przyzwyczajeni.

Płynne przejście do wyższych wymagań będzie niewątpliwie niemałym wyzwaniem, z którym przyjdzie nam się zmierzyć. Nie warto wybierać się na „walkę z wiatrakami” i stawiać wyższe wymagania. Zdecydowanie lepszy efekt osiągniemy poprzez nauczenie uczniów jak się uczyć i pomoc w zmniejszeniu tej przepaści. Musimy wykorzystać potencjał uczniów i ich dotychczasową wiedzę, aby zbudować wzajemne zaufanie, relacje i nauczyć się współpracy. Tylko tak możemy osiągnąć sukces.
Sama teoria jak uczniowie winni się uczyć, nie bardzo się przyda. Musimy im to pokazać i tym samy nauczyć. Wyrobić w nich systematyczność i chęć nauki. My posiadamy wiedzę o krzywej zapominania Ebbinghausa i to ona winna nas motywować do częstych powtórek i zanim nasi uczniowie sami nauczą się powtarzania materiału, to zadania spoczywa na nas - nauczycielach. Oczywiście w nauce słownictwa pomocne nam będą przeróżne aplikacje takie jak Quizlet czy InstaLing, ale warto zaangażować także inne zmysły, aby powtórki były efektywne.

W tym artykule przedstawię kilka sposobów na kreatywne powtórki, które będą wymagały zaangażowania uczniów, bo jak wiadomo, uczeń się uczy, kiedy jest zaangażowany i musi wykonać zadanie, a nie kiedy dostaje wszystko gotowe. Musimy także pamiętać o idei: „Mniej, znaczy więcej.” Zarzucanie naszych uczniów „milionem kart pracy” nie przyniesie efektu, co najwyżej zrazi do przedmiotu. Kto z nas lubi wykonywać żmudne zadania na kartach pracy przez kilka godzin? Ile z tego zapamiętamy? Krzywa Ebbinghausa nie pozostawia złudzeń, a przecież nie da rady robić licznych kart pracy codziennie.
A powtórki - musimy im poświęcić czas najlepiej na każdej lekcji po kilka minut. Poniżej 5 sposobów na powtórkę materiału zmierzającą ku jak najlepszemu przygotowaniu uczniów do matury w nowej formule i nie tylko.

Ćwiczenie słownictwa i gramatyki łatwo można przeprowadzić za pomocą kostki do gry. Dodatkowym atutem takiej formy powtórzenia jest losowanie, które zdejmuje z nas „odpowiedzialność’ za dobór przykładu dla danego ucznia, a przy okazji mamy element zabawowy. W celu powtórzenia słownictwa przygotowujemy listę słownictwa z ostatniej lekcji czy rozdziału. Możemy to zrobić sami przed lekcją, ale możemy także w tym poprosić uczniów o podanie nam wyrazów, które pamiętają z ostatnich lekcji lub podają je nawet przy pomocy podręcznika. Następnie zapisujemy na tablicy cyfry od 1 do 6 przyporządkowując każdej pewną aktywność np. 1- napisz zdanie z tym wyrazem, 2-napisz pytanie, 3-podaj tłumaczenie, 4-podaj synonim, 5 - podaj wyraz przeciwny, 6 - odegraj/zaśpiewaj dane słowo. Następnie rzucamy kostką i po koleji wybieramy wyrazy i zadania do wykonania według wskazań kostki. Możemy dodatkowo słownictwo zapisać w 6 kolumnach i losowo wybierać także słowa, czy na przykład utrudnić zadanie o podawanie zdań z wykorzystaniem różnych struktur gramatycznych. Wariacji tego ćwiczenia jest dużo, a przy tym jest to prosta aczkolwiek angażująca powtórka, którą przeprowadzimy zarówno podczas zajęć online jak i w klasie.

Jako że pokolenie, które aktualnie uczymy funkcjonuje w dużym stopniu w świecie obrazu poprzez media społecznościowe, warto także obrazki wykorzystać na naszych lekcjach, także do powtórek. Wystarczy pokazać zdjęcie/zdjęcia nawiązujące do omawianej tematyki i poprosić uczniów o wypisanie tzw. hasztagów „#” np. 10 czy 20 w zależności od poziomu grupy. Następnie możemy poprosić o umieszczenie komentarza do zdjęcia, czyli 1- 2 zdań będących ich reakcją na zdjęcie. Wypisane hasztagi z pewnością będą pomocne. Te samo czy podobne zdjęcie możemy wykorzystać na końcu rozdziału i powtórzyć zadanie. Pokaże ono uczniom (jak i nam) ile nowego słownictwa z danego zakresu się nauczyli, a wypisane słownictwo możemy wykorzystać na przykład do napisania wiadomości e-mail czy wpisu na blog.

Do drylowania struktur gramatycznych bardzo lubię zadanie poznane podczas już jakiś czas temu przypominające gorącego ziemniaka, z pewnością sprawdzi się w klasie, myślę, że przy pewnych adaptacjach można by je także przeprowadzić online. W klasie uczniowie wsiadają w kole, choć nie jest to niezbędne. Podajemy uczniom „bombę” czy „ziemniaka” i podajemy zdanie do dokończenia, np. I didn’t go to bed early last night because… lub My parents arrived back home while I was …itp. Zadaniem uczniów jest jak najszybsze dokończenie zdania i przekazanie bomy czy ziemniaka kolejnemu uczniowi. Oczywiście zakończenia nie mogą się powtarzać. W tle czasomierz odmierza nam czas np. 2 minuty lub włączamy muzykę, która jednocześnie mierzy nam czas. Muzyka cichnie, bomba wybucha. W ten sposób możemy wydrylować praktycznie każdą strukturę gramatyczną.

Dobrą formą do pracy z listą słówek, a tym samy powtarzając słownictwo jest gra zwana „Blockbuster”. Tu potrzebny będzie diagram składający się z sześciokątów (załącznik nr 1). W każdy sześciokąt wpisujemy literę alfabetu analizując listę powtarzanego słownictwa (dla przykładu załącznik nr 2). Klasę dzielimy na 2 - 3 grupy. Zadaniem każdej grupy jest przejście z jednego końca diagramu na drugi. Grupy mogą się wzajemnie blokować. Wygrywa ta grupa, która najszybciej przejdzie na drugą stronę. Uczniowie kolejnych grup wybierają literę i muszą podać słowo zaczynające się na daną literę zgodną z powtarzaną tematykę (ustaloną wcześniej). Słowa nie mogą się powtarzać, jeżeli taka litera już była. (W tym celu warto podane wyrazy zapisywać na tablicy lub nad wybraną literą - dodatkowo ćwiczymy ortografię).

Innym zadaniem do pracy z listą słownictwa jest gra, w której danym limicie czasu musimy wypisać konkretną liczbę słownictwa w podanych kategoriach i liczbach. Dla przykładu powtarzając tematykę związaną ze zdrowiem prosimy uczniów o wypisanie: 5 stanów chorobowych, 4 symptomów, 3 czasowników opisujących zadania chorego, 2 czasowników frazowych związanych ze zdrowiem i 1 idiomu. Dajemy na to np. 90 sekund. Następnie uczniowie czytają swoje listy i mamy bazę słownictwa do kolejnego ćwiczenia.

To tylko kilka przykładów do ćwiczenia i powtarzania zagadnień językowych. Częste powtórki do droga do sukcesu. Oczywiście musimy pamiętać, że my wspomagamy ucznia w procesie uczenia, naszym zadaniem jest nauczyć go jak ma się uczyć, aby osiągnąć sukces i wspierać go w dążeniu do celu. Wówczas uczynimy go odpowiedzialnym za własną naukę i świadomym celu. To uczeń musi wykonać tę pracę.

Kinga Zedlewska-Lontkowska
Doradca metodyczny ds. języka angielskiego