Zbliża się zakończenie roku szkolnego, a zatem wielu nauczycieli zastanawia się, jak zgodnie z prawem dokonać klasyfikacji uczniów pochodzących z Ukrainy, którzy nie znają w wystarczającym stopniu języka polskiego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami uczniowie ci uczą się w polskich szkołach albo w oddziałach „zwykłych”, wraz z polskimi uczniami, albo w oddziałach przygotowawczych.
Jeśli uczeń uczy się w klasie wraz z polskimi rówieśnikami, przysługuje mu pomoc w formie dodatkowej nauki języka polskiego i zajęć wyrównawczych, na które uczęszcza poza zajęciami lekcyjnymi. Jeśli natomiast jest uczniem klasy przygotowawczej, uczy się języka polskiego według programu dla obcokrajowców i realizuje podstawę programową w dostosowanym zakresie (art. 165 ust. 7, ust. 11 i ust. 16 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe). Ma to zasadniczy wpływ na klasyfikowanie tych uczniów.
Dostosowanie treści podstawy programowej w oddziałach przygotowawczych zorganizowanych dla dzieci ukraińskich dotyczy tylko tych uczniów, którzy przybyli do Polski 24 lutego 2022 r. i później, gdyż objęci są oni regulacją ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy (art. 55 ust. 5 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy). W takim przypadku oczywiście nie może być mowy o pełnej realizacji podstawy programowej przez uczniów ukraińskich. Poza tym uczniowie ci nie będą mieli możliwości realizacji podstawy programowej z języka polskiego, ponieważ założeniem nauki w oddziale przygotowawczym jest to, że uczniowie ci uczą się języka polskiego według programów dla obcokrajowców.
11 kwietnia 2022 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 795). Przepisy te m.in. zwiększają liczbę godzin dodatkowych zajęć języka polskiego z 2 do 6 przy równoczesnym założeniu, że zajęcia te można prowadzić indywidualnie lub w grupach liczących do 15 uczniów.
Ponadto rozporządzenie wprowadza szereg uściśleń dotyczących oceniania i klasyfikowania uczniów z Ukrainy, uczących się w oddziałach przygotowawczych:
- zgodnie z § 6b w/w rozporządzenia w roku szkolnym 2021/2022 uczeń będący obywatelem Ukrainy uczęszczający do oddziału przygotowawczego nie podlega klasyfikacji rocznej, jeśli rada pedagogiczna uzna, że:
- nie zna on języka polskiego lub znajomość języka polskiego jest niewystarczająca do korzystania z nauki,
- zakres realizowanych w szkole zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji rocznej tego ucznia.
- § 6b ust. 2 rozporządzenia określa, że gdyby zaistniała sytuacja opisana wyżej, zamiast świadectwa szkolnego uczeń powinien otrzymać zaświadczenie o uczęszczaniu do oddziału przygotowawczego, w którym powinny się znaleźć następujące informacje:
- nazwa i adres szkoły,
- imię (imiona) i nazwisko ucznia, klasa, do której uczeń uczęszczał, rok szkolny oraz okres uczęszczania ucznia do szkoły,
- zrealizowana liczba dodatkowych godzin nauki języka polskiego wraz z krótkim opisem osiągniętego poziomu biegłości językowej,
- zajęcia edukacyjne, które uczeń zrealizował, wraz ze wskazaniem tygodniowego wymiaru godzin poszczególnych zajęć edukacyjnych,
- zwięzła ocena opisowa dotycząca zrealizowanych przez ucznia zajęć edukacyjnych zawierająca opis posiadanych przez ucznia wiadomości i umiejętności,
- predyspozycje, uzdolnienia i zainteresowania ucznia,
- inne informacje o uczniu, które nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne uzna za istotne dla dalszego procesu kształcenia ucznia,
- miejscowość i data wydania zaświadczenia,
- pieczęć i podpis dyrektora szkoły.
- § 6b ust. 3 rozporządzenia reguluje sprawy zapisu w arkuszu ocen ucznia. Należy w miejscu przeznaczonym na wpisanie daty uchwały rady pedagogicznej o promowaniu (z wyróżnieniem), niepromowaniu, ukończeniu szkoły (z wyróżnieniem) i nieukończeniu szkoły umieścić adnotację o brzmieniu: „Na podstawie uchwały rady pedagogicznej z dnia... (tu należy wpisać datę uchwały pedagogicznej) uczeń nie podlegał klasyfikacji rocznej zgodnie z § 6b ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. poz. 645 i 795)".
Jeszcze raz należy podkreślić, że przepisy te dotyczą uczniów z Ukrainy uczących się w oddziałach przygotowawczych. Inaczej rzecz się ma z uczniami dołączonymi do zwykłych klas. Zgodnie z przepisami powinni oni być oceniani, klasyfikowani, promowani jak każdy obcokrajowiec niebędący uchodźcą z Ukrainy, na zasadach dotyczących polskich uczniów. Zgodnie z art. 165 ust. 1 i 2 ustawy Prawo oświatowe osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi nauki, korzystają z nauki i opieki w publicznych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych na warunkach dotyczących obywateli polskich do ukończenia 18 lat lub ukończenia szkoły ponadpodstawowej, co w praktyce oznacza, że uczniowie powinni realizować polską podstawę programową i podlegają obowiązującym przepisom w zakresie oceniania, klasyfikowania i promowania, czyli zapisom ustawy o systemie oświaty dotyczącym oceniania, rozporządzenia MEN z 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 373) oraz szczegółowym zapisom ujętym w wewnątrzszkolnych zasadach oceniania w Statucie szkoły.
Ważne przepisy prawne:
- Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.) – art. 4 pkt 13, art. 165 ust. 7, ust. 11, ust. 16 pkt 2.
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. 2020 r. poz. 1327 ze zm.) - rozdział 3a
- Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583) - art. 55.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. z 2017 r. poz. 1646 ze zm.) - § 11.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 21 sierpnia 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków przechodzenia ucznia ze szkoły publicznej, publicznej szkoły artystycznej, szkoły niepublicznej lub niepublicznej szkoły artystycznej o uprawnieniach publicznej szkoły artystycznej, do szkoły publicznej innego typu albo szkoły publicznej tego samego typu (Dz.U. z 2019 r. poz. 1641) - § 8.
- Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 8 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 795).
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 23 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1283 ze zm.) - § 18.
Artykuł w wersji do pobrania.
BEATA GADOMSKA
konsultant ds. kadry kierowniczej i języka polskiego