Język to nie tylko umiejętność porozumiewania się. To także sposób wyrażania naszych emocji. W dzisiejszych czasach, w dobie komputerów, język polski bardzo często jest dla uczniów językiem obcym.
Nie wszystko rozumieją i nie zawsze potrafią się nim w pełni posługiwać. Sprawniej i częściej wplatają do swoich wypowiedzi wyrazy z języka angielskiego. Nic dziwnego. Cały świat posługuje się językiem technologii informacyjnej. Większość aplikacji czy gier komputerowych, z których korzystają nasi uczniowie, dostępne są w języku angielskim.
A co z językiem polskim? Co zrobić, by uczniowie wypowiadając się na lekcjach, mogli swobodnie wyrażać swoje emocje i nie mieli trudności z dobieraniem słów?
Jednym ze sposobów wzbogacania słownictwa jest znajomość związków frazeologicznych. To one, umiejętnie wprowadzone do wypowiedzi, zwiększają ich wyrazistość i plastyczność, a także ubarwiają nasz język.
Jak podaje słownik języka polskiego, frazeologizm to „związek dwóch lub więcej wyrazów o utrwalonym, stałym znaczeniu”. Tak więc związki frazeologiczne mają charakter przenośny a nie dosłowny. Są bogatą częścią języka, a ich stosowanie pozwala wypowiadającemu wejść na wyższy poziom wypowiedzi. We frazeologizmach zaklęta jest wiedza o historii, świecie i człowieku.
Jednym z dobrych przykładów wprowadzenia i przybliżenia uczniom frazeologizmów jest omawianie mitologii greckiej w piątych klasach szkoły podstawowej. Z pewnością poloniści tak czynią. Czy nie zawężają jednak znajomości związków frazeologicznych tylko do tych związanych z bohaterami mitów? A przecież mnóstwo związków frazeologicznych wiąże się z ciałem człowieka (być solą w oku), światem zwierząt (pracowity jak mrówka) czy z kolorami (błękitna krew). A frazeologizmy (brzydkie kaczątko) czy (biały kruk) łączą świat zwierząt z cielesnością i kolorami. Dlatego zachęcam swoje koleżanki i kolegów polonistów do przeprowadzenia odrębnych lekcji z frazeologii. Warto zaproponować uczniom cykliczną zabawę w tropicieli frazeologizmów. Można tematycznie zebrać związki frazeologiczne, np.: o zwierzętach, o częściach ciała, o samopoczuciu, o pogodzie, o zachowaniu, o emocjach, o umiejętnościach itd. Uczniowie mogą układać elektroniczne krzyżówki do zadanej przez nauczyciela tematyki związków frazeologicznych lub samodzielnie wybierać zakres treściowy, ułożyć krzyżówki, wygenerować je i przesłać nauczycielowi.
Wykonywanie takich zadań umożliwiają generatory krzyżówek, które dostępne są na bezpłatnych stronach takich jak: Panel nauczyciela – aplikacja teacher, Świat nauczyciela, Discovery education, Crossword labs, Super teacher worksheets, Education.com, Abcya.com czy Tools for educators, gdziemożna generować krzyżówki z obrazkami.
Proponuję jednak sprawdzony i lubiany przeze mnie generator krzyżówek – Panel nauczyciela – aplikacja teacher. Można tu generować nie tylko krzyżówki, ale także wykreślanki, testy wyboru, testy z lukami, testy historyjek lub ćwiczenia otograficzne. Narzędzie to pozwala szybko stworzyć łamigłówkę na każdy temat.
Będzie to dla uczniów wspaniała zabawa, a nauczyciel zrealizuje wiele treści zawartych w podstawie programowej języka polskiego szkoły podstawowej. Uczeń nie tylko wzbogaci język, wykształci umiejętność mówienia i pisania zgodnie z zasadami ortografii, ale także rozwinie umiejętność samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji i wartościowania oraz umiejętność efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji.
Link do wspomnianej strony.
Edyta Meredyk-Szczesiak
doradca metodyczny ds. języka polskiego
w W-MODN w Elblągu