Koniec lata i rychłe nadejście jesieni w przyrodzie jest czasem przygotowań do strategicznych zmian wpisujących się w kalendarz fenologiczny jak i strategie życiowe zwierząt i roślin. Nawet najbardziej kapryśne lato i nietypowy klimat nie są w stanie zniechęcić większości „fruwającego bractwa” do migracji zgodnych z jego biologicznym zegarem. Zachęceni kilkuletnią, przychylnie przyjętą tradycją, konsultantki biologii i geografii WMODN ECEE zaprosiły nauczycieli na wyjazdowe warsztaty ornitologiczne, które odbyły się 30 września na Mierzei Wiślanej. Termin warsztatów nie jest przypadkowy, ponieważ jest podyktowany terminem Europejskich Dni Ptaków, które w tym roku przypadły na weekend od 30 września do 1 października 2017 r. W organizowanym w te dni Ptasim Pikniku uczestniczyła liczna grupa nauczycieli a także ogromna liczba dzieci i młodzieży szkolnej, która mogła przyjechać nawet z odległych miejscowości dzięki dofinansowaniu z WFOŚiGW w Olsztynie. Z pomocy finansowej i organizacyjnej skorzystało 270 uczniów z 7 szkół województwa warmińsko-mazurskiego. Pod okiem profesjonalistów (ornitologów, leśników, ekologów, pracowników parków krajobrazowych) uczestnicy warsztatów zapoznawali się z biologią, ekologią, ochroną ptaków oraz fenomenem ptasich wędrówek. Obserwowali i oznaczali gatunki ptaków na plaży od strony wybrzeża Bałtyku. Szczęściarze mieli okazję czynnie uczestniczyć w oznaczaniu płci i obrączkowaniu drobnych ptaków migrujących. Przyrodnicze opowieści, konkursy z nagrodami, własnoręczne budowanie budek lęgowych to atrakcje przygotowane przez Nadleśnictwo Elbląg i Stowarzyszenie Drapolicz (główni organizatorzy wydarzenia) a dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Nauczyciele równie chętnie jak uczniowie z radością uczestniczyli w świetnej zabawie, zdobywając pieczątki i edukacyjne nagrody na przygotowanych stoiskach.
Wg Nadleśnictwa Elbląg ornitolodzy ze Stowarzyszenia Drapolicz w ciągu dwóch dni naliczyli 122.915 ptaków z 99 gatunków. Najliczniejszymi migrantami w tych dniach okazały się zięby, grzywacze i malutkie mysikróliki. Obserwowano też przeloty sójek, szpaków , czyży, krzyżodziobów, śpiewaków i innych ptaków śpiewających.
Największy udział liczebny zięb w tegorocznym liczeniu migrantów nie jest zaskoczeniem, wszak jest to najliczniejszy ptak Europy. Zamieszkuje nasze lasy i inne mniej zadrzewione tereny, stąd niemal w każdym zakątku kraju można usłyszeć jej melodyjny śpiew. Należy do wróblowatych i jest podobnej co wróbel wielkości. Samiec wyróżnia się pięknym ubarwieniem (wierzch głowy i kark niebieskie, brzuch i policzki rude) a szczególną uwagę zwracają wyraziste czarno-białe pręgi na skrzydłach. Posiada je również szarooliwkowa samica, mniej rzucająca się w oczy. Jak wiele ptaków z rodziny łuszczaków zięba żywi się nasionami, do których łuskania posiada w dziobie specjalnie przystosowane listwy, oraz owadami i pająkami – szczególnie w okresie lęgowym. Kunsztowne, starannie uwite gniazdo zięba zakłada na drzewach i w koronie wyższych krzewów, używając do konstrukcji mchów, porostów, korzonków i sierści. Jesienią „polskie” zięby odlatują na zachód i południe Europy. Przez Polskę przelatują też zięby z północnych i wschodnich obszarów Europy, dlatego podczas Europejskich Dni Ptaków możemy obserwować ich liczne migracje nad Mierzeją Wiślaną. Ciekawostką jest, że zięby lecą w dużych jednopłciowych stadach, a zdarza się, że niektóre samce decydują się spędzić zimę w naszym kraju. Rzadko jednak zjawiają się przy karmniku, bo są dość płochliwe, przeganiane przez inne gatunki, raczej można je obserwować na ziemi, skąd zbierają nasiona, które spadły ze „stołówki” innych ptaków zimujących w Polsce.
Mam przekonanie, że tegoroczne warsztaty ornitologiczne (tym razem w zaskakująco, jak na ten sezon, pięknej aurze) zainspirują nauczycieli do własnej aktywności w edukacji przyrodniczej i ekologicznej, nie tylko w zakresie obserwacji ornitologicznych, ale również zaowocują ciekawymi zajęciami w różnych obszarach.
Konsultant ds. biologii i edukacji ekologicznej
Janina Meller