Drzewo jest mocniejsze niż lew i niż wół, Drzewo nawet przerasta żyrafę… Jan Brzechwa „Drzewa”
Po raz czwarty w Elblągu przeprowadzono finał konkursu dendrologicznego dla uczniów gimnazjum z województwa warmińsko-mazurskiego organizowany cyklicznie przez Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Elbląskie Centrum Edukacji Ekologicznej we współpracy z Nadleśnictwem Elbląg, Nadleśnictwem Zaporowo i Urzędem Miejskim w Elblągu. 30 gimnazjalistów reprezentowało 10 szkół, których trzyosobowe reprezentacje zostały zakwalifikowane do rozgrywki finałowej, która odbyła się 30 maja 2018 r. w gościnnej sali koncertowej Ratusza Staromiejskiego na elbląskiej starówce.
Głównym celem konkursu dendrologicznego jest skierowanie uwagi młodzieży gimnazjalnej z województwa warmińsko-mazurskiego na bogactwo i różnorodność polskiej dendroflory oraz funkcjonowanie ekosystemów leśnych. Pogłębienie wiedzy o różnorodności biologicznej i jej znaczeniu dla zachowania życia na Ziemi jest jednym z priorytetów Dekady Różnorodności Biologicznej ogłoszonej przez ONZ na lata 2011-2020.
Zadaniem konkursu, zrealizowanym dzięki jego praktycznej formule, było kształcenie umiejętności rozpoznawania, opisywania i porządkowania gatunków drzew, krzewów, zespołów roślinności leśnej oraz grzybów a także kształtowanie postaw wobec przyrody.
Zakres merytoryczny konkursu obejmował wiedzę biologiczną i ekologiczną z zakresu gimnazjum (z pominięciem pkt. VI, VII, VIII podstawy programowej z biologii) i treści biologiczne z przyrody w SP poszerzoną o znajomość morfologii i umiejętność rozpoznawania drzew i krzewów rosnących w Polsce po liściach, pąkach, pokroju, korze, kwiatostanach, owocach, nasionach. Uczestnicy konkursu musieli także wykazać się umiejętnością określania wieku drzew, typów lasu, zależności ekologicznych i rozróżniania gatunków runa i podszytu (flora i grzyby) określonych w szczegółowym regulaminie.
Konkurs był wieloetapowy i angażował jego uczestników od marca do końca maja 2018 r. Opiekun koła biologiczno-ekologicznego zgłoszonego do konkursu, miał za zadanie zorganizowanie wiosennych warsztatów terenowych o tematyce dendrologicznej. Efekty tych szkolnych warsztatów i przyrost wiedzy sprawdzano za pomocą testu wiedzy o lesie, drzewach i krzewach przysłany przez organizatora w formie elektronicznej. Kolejne zadanie regulaminowe to opracowanie przez uczniów dokumentacji z przeprowadzonych zajęć w postaci prezentacji, fotoreportażu, filmu lub innej ciekawej formie odzwierciedlającej przebieg warsztatów. Trzyosobowa reprezentacja szkoły została wyłoniona na podstawie wyników testu i zaangażowania uczniów w warsztatach oraz opracowanej dokumentacji.
Do 15 maja opiekunowie szkolnych reprezentacji przesłali do WMODN w Elblągu sprawozdanie merytoryczne oraz dokumentację uczniowską z odbytych warsztatów w wybranej formie. O liczbie drużyn awansujących do finału wojewódzkiego zadecydowała komisja konkursowa po rozpatrzeniu nadesłanej dokumentacji. 30 gimnazjalistów z 10 szkół zmagało się z dendrologią pisząc test z wiedzy dendrologicznej obejmujący również zagadnienia z ekosystemu lasu i ochrony przyrody w Polsce, połączony z rozpoznawaniem gatunków drzew i krzewów, krzewinek, roślin zielnych i grzybów. Test miał charakter indywidualny i wyłonił troje mistrzów wiedzy dendrologicznej, jednocześnie suma wyników trojga członków drużyny była podstawą wyłonienia sześciu najlepszych drużyn, które awansowały do ścisłego finału praktycznego. A w nim wyłącznie zadania praktyczne, które o dziwo nie sprawiły większych problemów dobrze przygotowanej młodzieży. Jury w składzie: Jarosław Mytych, Adam Gronkowski, Łukasz Kruk z Nadleśnictwa Elbląg, Antoni Czyż z Nadleśnictwa Zaporowo oraz Zbigniew Zagrodzki i Daniel Kalwajtys uważnie przyglądali się poczynaniom sześciu drużyn i rozstrzygali ewentualne kwestie sporne. Identyfikowanie gatunków drzew iglastych po szyszkach, rozpoznawanie rodzaju i wieku drzewa za pomocą przekroju poprzecznego czy określanie typu lasu na podstawie składu gatunkowego drzewostanu – wszystko na naturalnym materiale – to umiejętności, których w zasadzie nie zdobywa się na lekcjach biologii. Cieszy więc, że w nowej podstawie programowej dla szkoły podstawowej rozpoznawanie rodzimych gatunków drzew jest celem obowiązkowym.
Przedstawiłam w zarysie specyfikę konkursu dendrologicznego, żeby podkreślić jego wagę - szeroki zakres wymagań wykraczających poza podstawę programową i praktyczny charakter zadań. Zakładam, że tylko gruntowna wiedza, poparta ćwiczeniem umiejętności praktycznych w bezpośrednim kontakcie z przyrodą i pod okiem doświadczonych leśników i strażników przyrody pozwoli na merytoryczną dyskusję i kształtowanie poglądów na temat gospodarowania zasobami przyrody. Nie było łatwo, dlatego z tym większą satysfakcją i uznaniem dla wszystkich finalistów podajemy wyniki konkursu.
W klasyfikacji indywidualnej trzy pierwsze miejsca przyznano:
- I m. – uczennicy Gimnazjum Nr 8 w Elblągu, opiekun Ewa Michalewicz
- II m. – uczennicy Gimnazjum Nr 3 w Elblągu, opiekun Danuta Mazur
- III m. – uczennicy Gimnazjum Nr 1 w Lidzbarku Warmińskim, opiekun Iwona Ostrowska
Tytuł finalisty otrzymało 27 uczniów klas gimnazjalnych z 10 szkół.
W klasyfikacji drużynowej – po etapie praktycznym przyznano:
- I m. – Gimnazjum Nr 8 w Elblągu, nauczyciel Ewa Michalewicz
- II m. – Gimnazjum Nr 3 w Elblągu, nauczyciel Danuta Mazur
- III m. – SP NR 1 (klasy gimnazjalne), nauczyciele Joanna Garwolińska i Aleksandra Nowokuńska
- IV m. – Gimnazjum Nr 10 w Elblągu, nauczyciel Beata Mikulska
- V m. – Gimnazjum Nr 1 w Lidzbarku Warmińskim, nauczyciel Iwona Ostrowska
- VI m. - Gimnazjum Nr 23 w Olsztynie, nauczyciel Beata Jóźwiak-Grudzień
Podczas przerwy na prace jury uczestnicy konkursu zwiedzali nowo otwartą wystawę plenerową Las – Drewno – Historia utworzoną we współpracy Nadleśnictwa Elbląg z Muzeum Historyczno-Archeologicznym w Elblągu, a usytuowaną na dziedzińcu muzeum.
Gośćmi honorowymi byli: Jadwiga Hryniewicz - vice dyrektor WMODN w Elblągu oraz Mariusz Potoczny - Nadleśniczy Nadleśnictwa Elbląg. Imprezę przygotowały i prowadziły konsultantki W-MODN w Elblągu: Janina Meller i Magdalena Jankun. Serdecznie dziękujemy fundatorom nagród: Nadleśnictwu Elbląg oraz WFOŚiGW w Olsztynie oraz Nadleśnictwu Zaporowo - sponsorowi obiadu dla wszystkich uczestników konkursu. IV edycja konkursu dendrologicznego była ostatnią zorganizowaną dla uczniów gimnazjum. Uczniom i nauczycielom a także ich szkołom dziękujemy za udział w konkursie, gratulujemy sukcesów i życzymy powodzenia w dalszej edukacji.
A ty mój zielony borze, Chroń we mnie nadzieję…
Wojciech Młynarski „Leszczyna”
W imieniu organizatorów
Janina Meller
konsultant ds. biologii i edukacji ekologicznej W-MODN w Elblągu